و در آخرین آیه از مساله خلقت و آنچه مربوط به آن است، مانند نظم بندى و صورت بندى و قدرت و حکمت بحث مىکند.
نکتهها:
1- نفوذ فوق العاده قرآن
تاثیر قرآن، در قلوب و افکار، واقعیتى است انکار ناپذیر، و در طول تاریخ اسلام شواهد زیادى بر این معنى دیده مىشود، و عملا ثابت شده که سختترین دلها با شنیدن آیاتى چند، آن چنان نرم مىشد که یکباره خود را به اسلام مىسپرد، تنها افراد لجوج و معاند از این معنى مستثنى بودند، آنهایى که هیچ جایى براى هدایت در وجودشان نبود.
2- عظمت آیات آخر سوره حشر
آیات آخر این سوره که مشتمل بر بخش مهمى از اسماء و صفات الهى است آیاتى است فوق العاده با عظمت و الهام بخش، و درس بزرگ تربیت است براى انسانها چرا که به آنها مىگوید: اگر قرب خدا مىطلبید و خواهان عظمت و کمال هستید شعلهاى از این صفات را در وجود خود زنده کنید .
در بعضى از روایات آمده است که اسم اعظم خدا، در آیات آخر سوره حشر است «1 ».
(1)" مجمع البیان" جلد 9 صفحه 267 .
در حدیث دیگرى از رسول خدا ص مىخوانیم :
" هر کس آخر سوره حشر را بخواند، گناهان گذشته و آینده او بخشوده مىشود "
یکى از اصحاب مىگوید: از رسول خدا ص در باره اسم اعظم خدا سؤال کردم، فرمود :
" بر تو باد که آخر سوره حشر را بخوانى و زیاد بخوان"! بار دیگر همین سؤال را تکرار کردم، حضرت همان پاسخ را تکرار فرمود "
خلاصه اینکه :
: این سوره همانگونه که با تسبیح خداوند و نام" عزیز و حکیم"، آغاز مىشود، با نام" عزیز و حکیم" نیز پایان مىگیرد، چرا که هدف نهایى سوره شناخت خدا و تسبیح او و آشنایى با اسماء و صفات مقدس او است.
تفسیر نمونه، ج23، ص: 559
أطیب البیان فی تفسیر القرآن
او است خداوندى که خلق مىکند و صورت بندى مىفرماید از براى او است اسماء حسنى تسبیح مىکنند از براى او آنچه در آسمانها و زمین است و او است عزیز حکیم، اسماء حسنى بسیار است در جوشن کبیر هزار اسم از براى خدا ذکر
فرموده که نود و نه اسمش در همین قرآن مجید ذکر شده، و در اخبار بسیارى اسماء حسنى را فرمودهاند نود نه اسم است هر که خدا را باین اسماء بخواند داخل جنّة مىشود و در قرآن مجید مىفرماید: وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى فَادْعُوهُ بِها وَ ذَرُوا الَّذِینَ یُلْحِدُونَ فِی أَسْمائِهِ سَیُجْزَوْنَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ اعراف آیه 179
یُسَبِّحُ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ تعبیر بما دون من براى شمول کلیه ممکنات و مخلوقات از ملائکه و جنّ و انس و کواکب و شمس و قمر و انواع حیوانات و نباتات و جمادات که شرح آنها و معناى تسبیح گذشت.
أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج12، ص: 486